Έχουν περάσει 18 χρόνια απ’ όταν το 2006-2007 επιχειρήθηκε για πρώτη φορά να ανοίξει η συζήτηση για την αναθεώρηση του άρθρου 16 και την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Τότε, οι κρατικές και αστικές αξιώσεις έπεσαν στο κενό, προσκρούοντας πάνω στις μαζικές και μαχητικές κινητοποιήσεις και τις καταλήψεις διαρκείας των φοιτητών/τριών που άφησαν το στίγμα τους μέσα στην ιστορία του φοιτητικού κινήματος και γενικότερα του κοινωνικού και ταξικού ανταγωνισμού στην Ελλάδα και ανάγκασαν την τότε κυβέρνηση να υποχωρήσει. Ας δούμε, όμως, τι μεσολάβησε από τότε μέχρι σήμερα και πώς φτάσαμε εκ νέου στην επιχειρούμενη κρατική μεταρρύθμιση για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, που η κυβέρνηση της Ν.Δ. προτίθεται να φέρει μέσα στην επόμενη εβδομάδα για ψήφιση.
Μέσα σ’ όλα αυτά τα χρόνια, οι αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση έρχονται όλο και γρηγορότερα μέσα από μια σειρά νομοσχεδίων που έχουν ως σκοπό την μετακύλιση του κόστους των σπουδών στους φοιτητές των δημόσιων πανεπιστημίων και την ολοένα και μεγαλύτερη επιχειρηματικοποίηση και εμπορευματοποίηση μιας τάχα ονομαζόμενης στα χαρτιά “δημόσιας” και “δωρεάν” εκπαίδευσης. Από το νομοσχέδιο Διαμαντοπούλου μέχρι το νομοσχέδιο Γαβρόγλου και τα διαδοχικά νομοσχέδια Κεραμέως για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, ο πυρήνας των νομοσχεδίων που ψηφίστηκαν τα τελευταία χρόνια ήταν ο ίδιος και δεν ήταν άλλος από την εδραίωση των νεοφιλελεύθερων επιταγών στην εκπαίδευση. Έτσι, τώρα, η σημερινή κυβέρνηση, επιχειρεί να ολοκληρώσει αυτό τον δρόμο προς την πλήρη νεοφιλελευθεροποίηση, φέρνοντας την ίδρυση των «μη κρατικών πανεπιστημίων» με την παράκαμψη της 5ης διάταξης του άρθρου 16 η οποία είναι η μόνη που έως τώρα δεν είχε καταπατηθεί.
Μπορούμε, λοιπόν, να βγάλουμε το συμπέρασμα πως η επιχειρούμενη ολική καταπάτηση του άρθρου 16 δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς ο δρόμος προς αυτή ετοιμαζόταν χρόνια και ούτως η άλλως το άρθρο 16 δεν είχε καμία ισχύ. Η κρατική πολιτική που ακολουθήθηκε κατά την θητεία όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων καθώς και επί την θητεία της σημερινής περιλάβανε την μειωμένη χρηματοδότηση και την υποβάθμιση των κρατικών πανεπιστημίων, την επιβολή μιας σειράς από ταξικούς φραγμούς στην προσπάθεια εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (πχ ελάχιστη βάση εισαγωγής) καθώς και στους όρους φοίτησης (πχ εντατικοποίηση σπουδών με το ν+2) και οδηγούσε προς τον δρόμο της δημιουργίας ενός επιχειρηματικού πανεπιστήμιου. Προς αυτόν τον δρόμο αποσκοπούσαν και μια σειρά εδραιωμένων πλέον όρων λειτουργίας που εισήχθησαν στα πανεπιστήμια, όπως η επιβολή διδάκτρων στα μεταπτυχιακά, η όλο και μεγαλύτερη εισχώρηση στα πανεπιστήμια ερευνητικών προγραμμάτων πλήρως εναρμονισμένων με τις ανάγκες της καπιταλιστικής οικονομίας και η απλήρωτη εργασία των φοιτητών σ’ αυτά, η δημιουργία ξενόγλωσσων επί πληρωμή προπτυχιακών τμημάτων στα “δημόσια” ΑΕΙ (με το πρώτο να δημιουργείται στην φιλοσοφική σχολή το 2019[1]), καθώς και η κερδοφορία επιχειρήσεων από μια σειρά πανεπιστημιακών υπηρεσιών (πχ εργολαβίες στην καθαριότητα, στην σίτιση κ.α.).
Βάσει όλων των παραπάνω καταλαβαίνουμε πως η νέα προσπάθεια παράκαμψης του άρθρου 16 και η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων δεν πρόκειται για μια «πολιτειακή εκτροπή» η οποία έρχεται να ξεθεμελιώσει τα χαρακτηριστικά της υποτιθέμενης «δωρεάν και «δημόσιας» εκπαίδευσης, αλλά έρχεται ως μια φυσική εξέλιξη των αναδιαρθρώσεων κράτους και κεφαλαίου, επιχειρώντας να ολοκληρώσει τον κύκλο των ταξικών φραγμών, της ιδιωτικοποίησης και της επιχειρηματικοποίησης που έχει ανοίξει εδώ και πολλά χρόνια από τις μεταρρυθμίσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω. Το νέο νομοσχέδιο για την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων, όπως περιγράφηκε, αποτελεί μία διαχρονική αστική επιδίωξη, η οποία φαίνεται έστω και αργοπορημένα να εκπληρώνεται. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, όμως, πως οι όροι εφαρμογής της κρατικής πολιτικής και η επιτυχία της ή όχι στην πράξη εξαρτάται πάντοτε από τους ταξικούς και κοινωνικούς συσχετισμούς δύναμης που διαμορφώνονται στην εκάστοτε συγκυρία. Και σ’ αυτό το πεδίο δεν “παίζει μπάλα” μόνο του το κράτος όπως λέγαμε και για το νομοσχέδιο Κεραμέως και την πανεπιστημιακή αστυνομία[2], αν και οι όροι είναι δυσμενέστεροι. Ωστόσο, είναι στο χέρι μας, στο χέρι των φοιτητών και των φοιτητριών, των πολιτικών δυνάμεων και γενικότερα της κοινωνίας, το πώς θα αναδιαμορφωθούν οι όροι και οι προϋποθέσεις με τους οποίους θα επιχειρηθεί να εφαρμοστεί στην πράξη το νομοσχέδιο που επρόκειτο να κατατεθεί προς ψήφιση στην βουλή την ερχόμενη Παρασκευή. Το παραμύθι της ανίκητης κυβέρνησης δεν υφίσταται. Όπως έχει δείξει και η ιστορία, οι αγώνες και οι αντιστάσεις της ταξικά προσδιοριζόμενης νεολαίας που αποτελεί την πλειοψηφία του φοιτητικού κόσμου, μπορούν να φέρουν σημαντικές νίκες και να αναγκάσουν σε υποχώρηση και αναδίπλωση των κρατικών σχεδιασμών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την σημαντική παρακαταθήκη των φοιτητικών αγώνων του 2006-2007 που ανάγκασαν να παρθεί πίσω το νομοσχέδιο για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Αλλά και πιο πρόσφατα, όταν η κυβέρνηση της Ν.Δ βρήκε την ευκαιρία μέσα στην περίοδο της πανδημίας και ψήφισε την σύσταση σώματος πανεπιστημιακής αστυνομίας, είδαμε πως η προσπάθεια εγκατάστασης της στα πανεπιστήμια απέτυχε παταγωδώς στην πράξη και αυτή εξαφανίστηκε μετά από λίγες γραφικές εμφανίσεις στην είσοδο των φοιτητικών campus.
Οι φοιτητικοί αγώνες φέρουν ιστορικές παρακαταθήκες στον ελλαδικό χώρο και θα συνεχίσουν να παράγουν νέες. Θα πετύχουν ξανά νίκες ανακτώντας την μαχητική τους δυναμική και κατορθώνοντας να ενισχύσουν την πολιτικοποίηση και την άνθιση των επαναστατικών ιδεών στις νέες γενιές που θα ριχτούν στους δίκαιους αγώνες του παρόντος και του μέλλοντος. Χωρίς συμβιβασμούς με τις «εύκολες λύσεις» που προωθεί ο κομματικός και μη ρεφορμισμός και χωρίς κηδεμόνες φοιτητοπατέρες. Με το βλέμμα στην επαναστατική ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και του κράτους που θα πηγάσει ως αίτημα από τα κάτω και θα στρέψει την νεολαία να διεκδικήσει τα πάντα. Για ένα άλλο πανεπιστήμιο, κοινωνικά και επιστημονικά ανώτερο από το σημερινό, μη καπιταλιστικό και μη κρατικό, σε μια άλλη κοινωνία που θα οικοδομήσουν τα επαναστατικά κινήματα της εποχής μας στα συντρίμμια της παλιάς.
Ως Αναρχικό Στέκι Φιλοσοφικής δεν έχουμε σκοπό να “υπερασπιστούμε” τον ήδη καταπατημένο χαρακτήρα της «δημόσιας» και «δωρεάς» κρατικής εκπαίδευσης και δεν θα γίνουμε όψιμοι οπαδοί της αστικής δημοκρατίας που χρησιμοποιεί το πανεπιστήμιο ως θεσμό στην υπηρεσία των καπιταλιστικών αναγκών και συμφερόντων. Στηρίζουμε κάθε διεκδίκηση στο πλευρό των ταξικών φοιτητικών συμφερόντων αλλά από τη σκοπιά της διασύνδεσης τους με το πρόταγμα και τον στόχο της επαναστατικής ανατροπής. Εκεί βρίσκεται για εμάς η ουσία των αγώνων και των αντιστάσεων. Στο κατά πόσον θα ανοίξουν τον δρόμο της συνολικότερης αναζωπύρωσης και αντεπίθεσης των κοινωνικών και ταξικών αγώνων, της συνολικότερης επαναστατικής, ταξικής και σε αντισυστημική κατεύθυνση ανασυγκρότησης του εργατικού, φοιτητικού και ευρύτερου λαϊκού-κοινωνικού κινήματος χωρίς κηδεμονίες από επίδοξους εξουσιαστές. Αυτό είναι το στοίχημα των ημερών, αυτό πρέπει να χτίσουμε τώρα, μέσα από τις κινητοποιήσεις και τις αντιστάσεις απέναντι στην νεοφιλελεύθερες αναδιαρθρώσεις στην εκπαίδευση, στην υγεία, σε κάθε ανοιχτό κοινωνικό και ταξικό μέτωπο.
ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΨΗΦΙΣΗΣ ΝΑ ΠΛΗΜΜΥΡΙΣΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ
ΑΝΑΡΧΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΣΧΟΛΕΣ
ΑΝΑΡΧΙΚΟ ΣΤΕΚΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ
[1] Σχετικά με το νέο αγγλόφωνο τμήμα στην φιλοσοφική ( https://steki-fls.espivblogs.net/2019/05/28/schetika-me-to-neo-agglofono-tmima-stin-filosofiki/ )
[2] Θέσεις για τις εκπαιδευτικές αναδιαρθρώσεις και την πανεπιστημιακή αστυνομία (μπροσούρα που είχαμε εκδώσει ως Αναρχικό στέκι Φιλοσοφικής κατά την περίοδο μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου που όριζε την σύσταση σώματος πανεπιστημιακής αστυνομίας) https://steki-fls.espivblogs.net/2022/01/28/theseis-gia-tis-ekpaideytikes-anadiarthroseis-kai-tin-panepistimiaki-astynomia-mprosoyra/
